Priemgetallen - Sanny de Zoete

Priemgetallen in linnen

Collectie

Mooie doek, leuke blokjes, zegt iedereen. Mooi als servet, zegt de een. Fijn als theedoek, zegt de ander. Nee hoor, ik hang hem aan de muur, zegt de wiskundige. Want al die willekeurig gestrooide vierkantjes stellen priemgetallen voor. Priemgetallen? O ja, dat zijn getallen die alleen door 1 en zichzelf deelbaar zijn. En hoe moet ik dan weten waar priemgetal 13 zit of priemgetal 313? Whizzkids, nerds, getallenfreaks komen er na een tijdje puzzelen wel uit, zeker als ze ooit van de wiskundige Gauss hebben gehoord. Voor u en mij is er ook een eenvoudiger uitleg.

Niet meer beschikbaar

De doeken met de Priemgetallen zijn helaas niet meer beschikbaar, omdat ze alleen in grote aantallen geweven kunnen worden. Dat spijt ons.

Ze zijn geweven van puur linnen (inslag) met puur katoen (ketting). Lekker ruim in maat; 65 x 65 cm. Multifunctioneel: je kunt ze als servet, dekservet, handdoek of theedoek gebruiken. Ingelijst aan de muur? Ook prachtig. Wij maakten zelf van de doek beschermhoezen (met molton aan de binnenkant) voor onze laptop, iPad en iPhone.

Deze afbeelding heeft een leeg alt-attribuut; de bestandsnaam is priemgetallen-3-kleuren.jpg — Lezing Van der Pol in november 1945

Een doek met een verhaal

Duurste doek ooit

Balthasar van der Pol, een beroemde Nederlandse wis- en natuurkundige, tekende dit patroon in 1945 op een stuk papier. Hij liet het zien aan de directeur van de linnenweverij E.J.F. van Dissel uit Eindhoven. Die vond het zo mooi, dat hij besloot doeken te weven met dit patroon. Tot de linnenweverij in 1972 zijn poorten sloot, verkocht Van Dissel de doek over de hele wereld. Einstein kreeg ook een exemplaar. Sanny betaalde in 1996 voor haar eerste priemgetallendoek 900,00 gulden!!! op een veiling (u betaalt maar € 27,50 hoor). De tegenbieder wist dat dit niet zomaar een theedoek was. Ze nam in 2004 de priemgetallendoek opnieuw in productie, na wel eerst een paar avondjes alle blokjes uit te tellen en op ruitjespapier na te tekenen.

Plato en Prof. Dr. Hans Freudentahl

patroon Ouder dan de wereld

In 1955 schreef Freudentahl een artikel in de Groene Amsterdammer over de priemgetallendoek. “Bekijk het goed! Het is een mooi patroon. Een patroon dat je tot in het oneindige kunt voortzetten, met telkens nieuwe variaties en verrassende wendingen, met een wisselvalligheid, die elke menselijke verbeeldingskracht tart en toch een vaste onverbiddelijke regel volgt. Plato zou hebben uitgeroepen, dat het het patroon was, waarnaar de Schepper de wereld had geboetseerd. Laten we het iets bescheidener zeggen: een patroon, dat ouder is dan de wereld en mèt de wereld niet ten onder gaat.”

Priemgetallen doek beroemd in Amerika

Artikel in Math Horizons

Sanny kreeg in 2016 een mail van de Amerikaanse professor John Bukowski, die tijdens zijn onderzoek naar Van der Pol op de priemgetallendoek stuitte. Hij was verbluft! Dat een beroemde wiskundige ’tafelkleedjes’ had ontworpen. Dat resulteerde in een paar bezoeken en de wens om samen een artikel over de geschiedenis van deze bijzondere doek te schrijven. We deden beiden opnieuw een onderzoek ronde en publiceerden onze nieuwe bevindingen in het Amerikaanse blad Math Horizons in 2018.

Lees hier het artikel